“ศิลาดล คือดินเผาจากเราปั้น แล้วเสกสรรเป็นรูปสวยด้วยศึกษา บรรจงเติมเสริมสอดช่วยด้วยปัญญา มากคุณค่าควรคู่เวียงเชียงใหม่” กลอนไพเราะบทนี้ประพันธ์โดยคุณทัศนีย์ ยะจา Managing Director และ Owner Brand Chiangmai Celadon เชียงใหม่ ศิลาดล บ่งบอกถึงอัตลักษณ์ของเครื่องเคลือบศิลาดล เซรามิกเขียวธรรมชาติที่มีความงดงามเชิงศิลป์จนได้รับคัดเลือกให้วางบนโต๊ะอาหารในงานกาล่าดินเนอร์ของการประชุมความร่วมมือทางเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก (APEC) ที่ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพการประชุมเมื่อปลายปี 2565

กว่าจะเป็นเครื่องเคลือบศิลาดล
        คุณทัศนีย์เล่าว่า เครื่องเคลือบเชียงใหม่ศิลาดลที่มีชื่อเสียงไปทั่วไทยและดังไกลไปทั่วโลกนั้น เกิดขึ้นเพราะใจรักในงานเซรามิก จึงคิดอยากพัฒนาเครื่องปั้นดินเผาซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นให้สวยงามไม่เหมือนใครโดยดึงอัตลักษณ์ของศิลาดลเครื่องปั้นดินเผาที่ทำจากดินดำธรรมชาติ แล้วเคลือบด้วยน้ำดินผสมขี้เถ้าจากไม้มะก่อและไม้รกฟ้า เผาไฟด้วยอุณหภูมิ 1250-1300 องศาเซลเซียส จนได้เครื่องเคลือบที่มีลายในตัวมีสีเขียว เวลาเคาะมีเสียงดังกังวาน โดยคนไทยและจีนเรียกว่าเครื่องเคลือบแบบนี้ว่า “สังคโลก” แต่ยุโรปเรียก “เซลาดอน”

         “เดิมดิฉันทำงานธนาคารแต่ถึงจุดอิ่มตัวจึงอยากทำธุรกิจของตัวเอง เลือกเอาสิ่งที่ชอบมาต่อยอดเป็นธุรกิจ โดยอยากสร้างแบรนด์สินค้าของตัวเอง นำภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่สากล ดูว่าจะทำให้ตัวเราสามารถสร้างคุณค่าให้กับการพัฒนาบ้านเกิดและเติบโตไปกับชุมชนได้อย่างไร เราพัฒนาผลิตภัณฑ์โดยใช้แรงงานและทรัพยากรที่มีในท้องถิ่นซึ่งโรงงาน “เชียงใหม่ศิลาดล” เป็นศูนย์การเรียนรู้เชิงศิลปวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยววิถีล้านนาไทย ใช้หลักการพึ่งพาตนเอง สามารถสร้างรายได้และคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับคนในองค์กร ขณะนี้เรามีคนในชุมชนเข้ามาทำงานศิลปะให้ร่วม 40 คน” คุณทัศนีย์กล่าว

         ผลิตภัณฑ์จากโรงงานของเชียงใหม่ศิลาดลนั้น ส่วนใหญ่จะเป็นเครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร ของตกแต่งบ้าน ของขวัญ ของที่ระลึกโดยมีกลุ่มเป้าหมายลูกค้าเป็นนักท่องเที่ยวทั่วโลกที่มาเที่ยวในจังหวัดเชียงใหม่ และกลุ่มลูกค้าชาวไทยที่มีรสนิยมในการใช้ชีวิตชื่นชอบวัฒนธรรมศิลาดล เชียงใหม่และผลิตภัณฑ์ที่บ่งบอกถึงวัฒนธรรมไทย คุณทัศนีย์ กล่าวว่า สินค้าของเชียงใหม่ศิลาดลไม่ได้ส่งออกโดยตรง แต่เราส่งออกทางอ้อมจากการที่นักท่องเที่ยวมาเยี่ยมชมร้านและซื้อสินค้าไปใช้ โดยนักท่องเที่ยวที่ซื้อสินค้ามากที่สุดคือชาวยุโรปและอเมริกัน ซึ่งนิยมซื้อเครื่องใช้บนโต๊ะอาหารแบบครบชุด ทั้งแบบหิ้วกลับไปเองและแบบให้บริษัทจัดส่งทางเรือ ส่วนนักท่องเที่ยวญี่ปุ่น เกาหลีนิยมซื้อสินค้าเป็นชิ้นเล็ก ๆ ที่มีเอกลักษณ์บ่งบอกความเป็นไทย เช่น ช้างหรือตุ๊กตาต่าง ๆ นอกจากนี้ เรายังมีการผลิตตามออเดอร์ของลูกค้าอีกด้วย ในช่วงที่การท่องเที่ยวเป็นภาวะปกติเราขายสินค้าได้เดือนละนับพันชิ้น

ต่อยอดซอฟท์พาวเวอร์เป็นสินค้า GI เชียงใหม่ โอทอป 5 ดาว
         เครื่องเคลือบศิลาดลของเชียงใหม่ศิลาดลได้รับการจดทะเบียนจากกรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ ให้เป็นสินค้าที่บ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) เนื่องจากมีแหล่งผลิตที่เฉพาะเจาะจง วัตถุดิบที่ใช้ผลิตเป็นของภายในจังหวัดเชียงใหม่ทั้งหมด จึงเป็นสินค้าภูมิปัญญาชาวบ้านที่เป็นซอฟท์พาวเวอร์ มีอัตลักษณ์และวัฒนธรรมอยู่ในตัวสินค้า

         คุณทัศนีย์ กล่าวว่า เราโตมาจากโอทอประดับ 5 ดาว พัฒนาตัวตนและสินค้าเรื่อยมา จนได้เลือกให้เป็นศิลปินโอทอป และเมื่อปี 2561 ได้รับรางวัลจากนายกรัฐมนตรี (Prime Minister's Export Awards) แสดงให้เห็นถึงศักยภาพและความสำเร็จ สามารถเป็นแบบอย่างและแรงบันดาลใจในการพัฒนาตนเอง ทั้งในระดับปัจเจกบุคคล ชุมชน และองค์กร

         “ในอนาคตเราจะต่อยอดพัฒนาสินค้าให้มีความหลากหลายยิ่งขึ้น ด้วยการนำเอานวัตกรรมใส่เข้าไป เช่น นำเอากากกาแฟใส่เข้าไปเป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์เพื่อให้มีเนื้อสัมผัสที่หลากหลาย หรือในขณะนี้ก็ได้นำเอางานจิตกรรมเขียนลายลงไปบนเครื่องเคลือบทำให้เกิดความวิจิตรสวยงามมากยิ่งขึ้นไปอีก” คุณทัศนีย์ กล่าว

ผลกระทบจากโควิด-19
        การแพร่ระบาดของโควิด-19 ทำให้เชียงใหม่ศิลาดลได้รับผลกระทบไม่แพ้ธุรกิจอื่นที่อยู่ใน Supply Chain ของอุตสาหกรรมท่องเที่ยว เครื่องเคลือบศิลาดลเป็นสินค้าที่พึ่งพิงการท่องเที่ยวและตลาดองค์กร (Corporate) เป็นหลัก ทั้งตลาดในประเทศและต่างประเทศ เมื่อนักท่องเที่ยวหยุดการเดินทาง องค์กรต่าง ๆ หยุดกิจกรรมประชุมสัมมนา งดการจัดกิจกรรมศึกษาดูงาน ซึ่งโรงงาน “เชียงใหม่ศิลาดล” เป็นแหล่งเรียนรู้เชิงศิลปวัฒนธรรมเมื่อไม่มีนักท่องเที่ยวเข้าก็ขาดรายได้

        คุณทัศนีย์ เล่าว่า ในช่วงที่รัฐบาลประกาศปิดประเทศรายได้หายไป 100% ทำให้ตัดสินใจปิดโรงงานชั่วคราว 3 เดือน พนักงานที่มีทั้งหมด 40 คน ได้ขอความร่วมมือให้หยุดงานโดยไม่รับค่าจ้าง แต่ยังมีสถานะเป็นพนักงานอยู่ รอวันที่โรงงานเปิดสามารถกลับมาทำงานได้เหมือนเดิม ซึ่งพนักงานทุกคนเข้าใจ ไม่มีรายได้เข้ามาเลย บังเอิญหน้าโรงงานมีที่ว่างอยู่ จึงได้ปลูกกล้วยและนำกล้วยมาเป็นวัตถุดิบในการทำข้าวต้มมัดขาย เพื่อให้มีรายได้เข้ามาเลี้ยงลูกจ้าง

        เรามี “ข้าวต้มมัดใจ๋ Society เชียงใหม่ ศิลาดล ดอยสะเก็ด” เป็นอาชีพรอง วันนี้เราดึงความเป็นข้าวต้มมัดออกมา ขยายตลาดทั่วไทยผ่านช่องทางออนไลน์ ทำให้การจำหน่ายกว้างมากขึ้น และขายดีมาก วัตถุดิบที่ใช้ทำข้าวต้มมัดก็ซื้อจากชาวบ้านในอำเภอดอยสะเก็ด ในละแวกใกล้เคียง ทั้งใบตอง กล้วย กะทิ คนในชุมชนมีรายได้ไปด้วย เป็นการเกื้อหนุนกันภายในท้องถิ่น

        นอกจากนี้ ในไลน์การผลิตข้าวต้มมัด เราก็ใช้เป็นสถานที่สอนทำขนมและวัฒนธรรมให้กับนักท่องเที่ยวต่างชาติที่สนใจเข้ามาเรียนรู้การทำอาหารและเรียนรู้การผลิตเครื่องเคลือบของเราด้วยการสนับสนุนจาก EXIM BANK

การสนับสนุนจาก EXIM BANK
        เรามีวงเงินกับ EXIM BANK ธนาคารเดียว ปัจจุบันยังไม่ได้ใช้วงเงินเพราะยังสามารถรักษาสภาพคล่องได้ แต่สิ่งที่ต้องการจาก EXIM BANK คือ การช่วยโปรโมทประชาสัมพันธ์ให้สินค้าเป็นที่รู้จักในตลาดต่างประเทศมากขึ้น จากปัจจุบันมีขายในตลาดออนไลน์อยู่แล้ว แต่ก็ได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกของแพลตฟอร์มการค้าออนไลน์ “EXIM Thailand Pavilion” ที่ EXIM BANK ช่วยให้ผู้ประกอบการไทยเข้าถึงแพลตฟอร์มการค้าออนไลน์ระดับโลก Alibaba.com แต่สินค้าเป็นของมีน้ำหนักมากค่าขนส่งแพงจึงเน้นขายในประเทศให้กับนักท่องเที่ยวเป็นหลัก นักท่องเที่ยวที่ได้เห็นและสัมผัสส่วนใหญ่จะซื้อสินค้าของเราทันที

ฝากถึงผู้ประกอบการที่กำลังเริ่มต้นธุรกิจส่งออก
        สำหรับผู้ที่ได้รับผลกระทบจากโควิด-19 ทั้งทางตรงและทางอ้อม ขอให้กำลังใจอย่าท้อถอยต้องพยายามมองหาจุดที่เราอยู่ได้ ต้องปรับตัวและพัฒนาตัวเองตลอดเวลา วันนี้เชียงใหม่ศิลาดลสามารถที่จะผ่านวิกฤตมาได้เพราะข้าวต้มมัด ทั้งที่ไม่ใช่ผลิตภัณฑ์หลักแต่เราพลิกแพลงหารายได้เข้ามาให้เราได้ไปต่อ และพยายามใช้งานออนไลน์ต่าง ๆ ประชาสัมพันธ์สินค้าให้เป็นที่รู้จัก ซึ่ง “EXIM Thailand Pavilion” ก็เป็นช่องทางช่วยขยายตลาดต่างประเทศได้สำหรับผู้ประกอบการรายย่อย รายเล็ก ๆ เข้าร่วมได้ฟรีโดยไม่มีค่าใช้จ่าย ถือเป็นโครงการที่ดีมาก แนะนำว่าหากต้องการความรู้เรื่องการส่งออกขอให้เดินมาที่ EXIM BANK จะได้ทุกอย่างที่ต้องการ